Oddział Regionalny TUL w Łomży

Historia Łomżyńskiego Oddziału Regionalnego Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych liczy 31 lat.

Zanim został powołany Oddział Regionalny TUL w Łomży, Gabriela Dziekońska-Olszańska, ówczesna wizytator Oddziału Oświaty Rolniczej w Łomży, w dniach od 4 do 17 lipca 1988 r. zorganizowała w Zespole Szkół Rolniczych w Krzyżewie ogólnopolską sesję Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych (TUL) dla nauczycieli. Wybór miejsca nie był przypadkowy. Szkoła Rolnicza w Krzyżewie powstała w 1913 r. z inicjatywy Stefanii Karpowicz, na wzór skandynawskich uniwersytetów ludowych.

Zjazd założycielski Oddziału Regionalnego TUL w Łomży odbył się 10 maja 1990 r. w Zespole Szkół Weterynaryjnych w Łomży. Pierwszym prezesem została Gabriela Dziekońska-Olszańska. Początkowa działalność oddziału skierowana była przede wszystkim na pracę z młodzieżą szkół rolniczych województwa łomżyńskiego.

W latach 1990-2000 aktywnie działały Szkolne Uniwersytety Ludowe (SZUL) w:

• Zespole Szkół Rolniczych w Niećkowie – pod opieką Marii Ostrowskiej,
• Zespole Szkół Weterynaryjnych w Łomży – pod opieką Elżbiety Łupińskiej oraz
• Zespole Szkól Rolniczych w Marianowie – pod opieką Gabrieli Olszańskiej.

Współpraca nawiązana z Przedstawicielstwem Niemieckiego Związku Uniwersytetów Ludowych (NZUL) w Polsce i uzyskana od nich pomoc finansowa zaowocowała powołaniem Stacjonarnego Uniwersytetu Ludowego (SUL) w Marianowie. W dniu 1 marca 1996 r. odbyło się uroczyste otwarcie uniwersytetu z udziałem ówczesnego dyrektora NZUL pana Wolfganga Gregera i prezesa Zarządu Krajowego TUL pana profesora Tadeusza Pilcha. W ramach działalności SUL przeprowadzono szereg kursów, seminariów i konferencji m.in.:

• kursy „ginących” zawodów:
  • kowalstwa,
  • haftu ręcznego,
  • tkactwa i inne;
• kursy dające nowe kwalifikacje:
  • komputerowe,
  • maszynopisania,
  • obsługi kombajnu,
  • stosowania i konfekcjonowania środków chemicznych.

Ukończyło je blisko 400 osób.

Odbyły się również seminaria ogólnopolskie:

• „Rola Rady Szkoły w procesie wychowawczym” (23-25 XI 1996 r.),
• „Szkoła wiejska w świetle reformy oświaty” (10-17 VII 1999 r.),
• „Wigilia u Borynów” (10-12 XII 2001 r.).

Działalność SUL trwała do 2006 r.

Warsztaty artystyczne dla młodzieży szkolnej

W latach 2000-2015 w Centrum Kształcenia Rolniczego w Marianowie prowadzone były warsztaty artystyczne dla młodzieży szkolnej pod nazwą „Odkrywamy zapomniane piękno”. Do końca 2009 r. OR TUL w Łomży otrzymywał na ich organizację dotacje z Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej. Od 2010 roku dotacje te zostały wstrzymane. Potrzeba kontynuowania warsztatów, które odgrywają dużą rolę w procesie dydaktyczno-wychowawczym zmotywowały zarząd Oddziału do szukania innych źródeł finansowania. W pozyskaniu funduszy wielkie wsparcie okazał nam Heksa Bank Spółdzielczy w Piątnicy, Starostwo Powiatowe w Łomży, Rada Rodziców i Dyrekcja Szkoły w Marianowie. Warsztaty realizowane były w trzech blokach tematycznych. Uczestnicząca w nich młodzież poznawała zapomniane techniki rękodzieła ludowego, uczyła się pieśni ludowych i patriotycznych. Dużym powodzeniem wśród młodzieży cieszyły się zajęcia teatralno-obrzędowe. W ich ramach, dzięki talentowi i kreatywności nauczycielek Małgorzaty Cwaliny i Małgorzaty Florczyk powstało wiele niezapomnianych małych form teatralnych oraz kreacji aktorskich uczniów, między innymi:

– Koncert kolęd

– Herody,

– Kiszenie kapusty,

– Rajby,

– Pranie,

– Wigilia u Borynów,

– Sceny z życia codziennego wsi kurpiowskiej,

– Z kagankiem oświaty w Taplarach,

– Igraszki z diabłem,

– Człowiek jest powołany do życia,

– Portret własny Polaków.

Dorobek artystyczny warsztatów prezentowany był na forum szkoły, zebraniach rodziców, na Wszechnicy „Tulowskie Spotkania” i podczas konferencji nauczycieli. Np. przedstawienie „Wigilia u Borynów” uświetniło program Ogólnopolskiej Wigilii TUL, a spektakl „Z wizytą u Lutosławskich” został wystawiony podczas Ogólnopolskiego Seminarium pod nazwą „Spotkajmy się w maju nad Narwią” z okazji X-lecia Wszechnicy „Tulowskie Spotkania”.

Prace grupy plastycznej prezentowane były w holu szkoły, w formie kilkudniowej wystawy. Grupy wokalne dawały koncerty kolęd oraz często stanowiły oprawę wokalną różnych imprez szkolnych. W ciągu tych kilkunastu lat trwania warsztatów uczestniczyło w nich 642 uczniów. Po zmianach personalnych na stanowisku dyrektora szkoły, zabrakło odpowiedniej atmosfery do współpracy.

Wszechnica „Tulowskie Spotkania”

23 września 2003 r. na posiedzeniu zarządu OR TUL w Łomży, na wniosek prezes Gabrieli Olszańskiej podjęto uchwałę o powołaniu Wszechnicy „Tulowskie Spotkania”.Celem jaki przyświecał i nadal przyświeca działalności Wszechnicy jest popularyzacja pięknej idei UL: „budzić człowieka, budzić do aktywnego życia ludzkiej gromady, do poczucia jedności człowieka dzisiejszego z zagadnieniami życia człowieka dawnego i człowieka przyszłego”. Rozpoczęły się intensywne prace przygotowawcze tj.: znalezienie lokalu, wykładowców, opracowanie tematyki spotkań. Dzięki przychylności i serdeczności byłej dyrektor Bursy nr 3 w Łomży, pani Sławomiry Cieślik oraz jej następczyni pani Ewy Matejkowskiej Wszechnica ma zapewnione miejsce spotkań w świetlicy bursy.

Pierwsze spotkanie odbyło się 23 listopada 2003 r. W zaproszeniu napisano: „Zapraszamy wszystkich, którzy chcą pogłębić swoją wiedzę i rozszerzyć horyzonty. Łączy nas ciekawość świata i ludzi bez względu na wiek, wykształcenie, poglądy i zainteresowania. Spotkania mają charakter otwarty. Tematyka naszych spotkań jest różnorodna. Dotyczy głównie ziemi łomżyńskiej, jej środowiska przyrodniczego, historii oraz ludzi, którzy ją tworzyli i tworzą”.

Z uwagi na brak zewnętrznego wsparcia finansowego działalność Wszechnicy oparta jest na pracy społecznej. W ramach Wszechnicy oprócz wykładów organizowane są również warsztaty artystyczne i wycieczki edukacyjne. W październiku 2021 r. rozpoczął się już osiemnasty rok działalności Wszechnicy.

W czasie 18 lat istnienia Wszechnicy odbyło się około 140 spotkań, wygłoszono 123 wykłady. Gościli u nas naukowcy z uczelni warszawskich, białostockich i łódzkich. Priorytetem dla nas jest przede wszystkim zapraszanie ciekawych prelegentów z Łomży. Spotkania Wszechnicowe odbywają się co trzy, cztery tygodnie, od października do czerwca. W każdym spotkaniu uczestniczy od 40 do 50 słuchaczy. „Herbata i ciastko” (finansowane ze składek członkowskich) po każdym spotkaniu są okazją do rozmów, nawiązywania nowych znajomości jak również nieoficjalnej pogawędki z prelegentem.

Każdego roku w pierwszych dniach stycznia spotkania mają charakter szczególnie uroczysty. Odbywają się one w Muzeum Przyrody – Dwór Lutosławskich w Drozdowie. W programie jest wspólny śpiew kolęd i pieśni, wesoła zabawa przy muzyce i suto zastawionym stole.

Oprócz wykładów w ramach Wszechnicy prowadzone są warsztaty z rękodzieła artystycznego i warsztaty wokalne. Na warsztatach z rękodzieła poznano wiele technik, m.in.:

– wyrobów ceramicznych

– wykonywania decupage

– filcowania wełny

– malowania na szkle

– wykonywania biżuterii z koralików TOHO

Dorobek artystyczny warsztatów prezentowany jest na wystawach w czasie spotkań wszechnicowych.

Program warsztatów wokalnych obejmował naukę pieśni i piosenek ludowych i innych okazjonalnych. Warsztaty zaowocowały powstaniem grupy śpiewaczej „Ptasiory”. Repertuar wokalny prezentowany był na Ogólnopolskiej Sesji TUL 2019 oraz na spotkaniach noworocznych w muzeum w Drozdowie.

Jedną z ciekawszych i atrakcyjnych form pracy wszechnicy są coroczne, zazwyczaj jednodniowe wycieczki edukacyjne:

* Poznajemy Bagna Biebrzańskie

* Białystok jakiego nie znamy

* Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi

* Szlakiem pogranicza kultur i religii (Supraśl, Bohoniki, Kruszyniany)

* Poznajemy historii,e Mazowsza (Opinogóra, Ciechanów, Gołotczyzna)

* Tykocin, Pentowo – Europejska Wioska Bociania

* Krasnogruda – Centrum Kultury Pogranicza – śladami Czesława Miłosza

* Tatarskim szlakiem

* Pułtusk – miasto nad Narwią

* Giżycko – urok mazurskich jezior

* Rajgród – Osowiec – radosne spotkanie „po covidzie”.

Rok 2013 w dziejach Wszechnicy był rokiem szczególnym, ponieważ świętowaliśmy jej dziesięciolecie. Z tej okazji zostało przygotowane trzydniowe seminarium w dniach 2-5 maja, pod nazwą „Spotkajmy się w maju nad Narwią”. W seminarium uczestniczyli członkowie TUL z całej Polski. Bogaty program, piękna pogoda, cudowny widok rozlanej po horyzont Narwi, spektakl teatralny młodzieży CKR w Marianowie wystawiony w Muzeum Przyrody w Drozdowie pt. „Z wizytą u Lutosławskich” pozostawił w pamięci gości niezatarty ślad.

Współpraca z instytucjami i organizacjami oraz finansowanie

Najdłuższa i najtrwalsza współpraca łączy OR TUL w Łomży z Bursą numer 3. Dzięki Dyrekcji i Radzie Pedagogicznej możliwe było rozpoczęcie działalności Wszechnicy „Tulowskie Spotkania”. Do tej pory, przez 18 lat czujemy się tu „jak u pana Boga za piecem”.

Od lat bardzo dobrze układa się nam współpraca z Muzeum Przyrody – Dwór Lutosławskich w Drozdowie.

Duże wsparcie finansowe i organizacyjne w ramach różnych projektów otrzymujemy od Starostwa Powiatowego w Łomży.

W 2016 r. nawiązaliśmy kontakty z Uniwersytetem w Białymstoku, zapraszając naukowców na wykłady. Dało to początek dalszej współpracy oraz zaproponowaniem uczestnikom Wszechnicy udziału w projekcie uniwersyteckim „Akademia Trzeciego Wieku”.

Dobrze nam się układa współpraca z Towarzystwem Historycznym im. Wagów w Łomży, Fundacją Sztuki i Dialogu w Jedwabnem, Muzeum Północno-Mazowieckim w Łomży, Hexa Bankiem Spółdzielczym w Piątnicy oraz mediami łomżyńskimi – portalem „4Łomża”, Diecezjalnym Radiem Nadzieja oraz TV Narew.

Członkowie oddziału napisali szereg artykułów do kwartalnika „Polski Uniwersytet Ludowy. Młodzież – Kultura – Wieś”.

Podstawą naszej działalność jest praca społeczna. Niezbędne środki finansowe staramy się pozyskiwać z różnych źródeł. Wspierają nas finansowo:

* Starostwa Powiatowego w Łomży – dotacje na wielokrotnie składane projekty „Złoty wiek ciekawy i radosny”; projekt seminarium – „Spotkajmy się w maju nad Narwią”;

* Hexa Bank Spółdzielczy w Piątnicy,

* Rada Rodziców i Dyrekcja Centrum Kształcenia Rolniczego w Marianowie,

* darowizny osób prywatnych,

* składki uczestników Wszechnicy.

W 2019 r. w dniach od 3 do 11 sierpnia OR TUL w Łomży był po raz trzeci był organizatorem Ogólnopolskiej Sesji Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych pod nazwą „Ziemia Łomżyńska – moja mała ojczyzna”. Relacje z tej sesji są umieszczone w kronice na stronie internetowej TUL.

***

W roku 2021 Oddział Regionalny TUL w Łomży liczy 59 członków.

W skład Zarządu wchodzą:

Prezes – Gabriela Dziekońska-Olszańska

V-ce Prezes – Teofil Grodzki

Skarbnik – Bożena Smakowska

Sekretarz – Stanisława Malinowska

Członek – Łucja Karolczuk

Członek – Mieczysław Brzezicki

Gabriela Olszańska – prezes OR TUL Łomża

Wystartowały Tulowskie spotkania – więcej informacji na stronie
https://www.4lomza.pl/index.php?wiad=60697