Opublikowano: 11 marzec 2014
Wigilia uniwersytetów ludowych
14 grudnia spotkali się na Ziemi Zgierskiej działacze Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych z różnych regionów naszego kraju. W Ogólnopolskiej Sesji Wigilijnej TUL uczestniczyło ponad 100 osób, m.in. z Kielc, Konina, Radoryża na Podlasiu, Warszawy, Wrocławia i Zgorzelca.
TUL to organizacja upowszechniająca wiedzę o polskiej tradycji. Pierwsze uniwersytety ludowe powstały w Polsce na początku XX w. Wzorowane były na organizacjach skandynawskich popularyzujących kulturę ludową, zapoczątkowanych w XVIII w. w Danii. Dziś TUL ma w Polsce 16 oddziałów, a siedziba jednego z nich mieści się w Szczawinie. Głównym celem uniwersytetów ludowych jest upowszechnianie dorobku kulturowego regionów, pielęgnowanie tradycji, w tym obrządków związanych ze świętami Bożego Narodzenia. Co roku działacze TUL-ów organizują spotkanie wigilijne w innym regionie kraju. Tym razem miłośnicy kultury ludowej wybrali centralną Polskę. Podczas pobytu na Ziemi Zgierskiej odwiedzili Kolegium Nauczycielskie w Zgierzu, Park Kulturowy Miasto Tkaczy, Muzeum Miasta Zgierza oraz Izbę Pamięci Narodowej w Szkole Podstawowej w Białej. Uczestniczyli również w mszy świętej w zabytkowym kościele parafialnym w Białej. Ogólnopolskie spotkanie zwieńczyła uroczysta Wieczerza Wigilijna w Zespole Szkolno-Gimnazjalnym w Szczawinie.
Podczas Wieczerzy ciepłe słowa i podziękowania za działalność na rzecz krzewienia kultury ludowej wśród młodzieży i dorosłych skierowali do uczestników: Cezary Piotrowski – Prezes Zarządu Oddziału Regionalnego Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych w Zgierzu zs. w Szczawinie, organizator tegorocznej Ogólnopolskiej Sesji Wigilijnej TUL, Wójt Gminy Zgierz Zdzisław Rembisz, Wicestarosta Powiatu Zgierskiego Marcin Karpiński, Przewodniczący Rady Gminy Zgierz Mirosław Burzyński, Dyrektor Zespołu Szkolno-Gimnazjalnego w Szczawinie Irena Konsowicz. Ks. kan. dr Andrzej Blewiński, Dziekan Dekanatu Zgierskiego, pobłogosławił natomiast przybyłych gości na święta i nadchodzący nowy rok.
W gronie gości, którzy odwiedzili Ziemię Zgierską byli: Elżbieta Gniazdowska – Prezes Zarządu Krajowego TUL oraz Prezes Oddziału Regionalnego TUL w Gdańsku zs. w Kłaninie, Zofia Kaczor-Jędrzycka – Prezes Honorowy TUL, prof. dr hab. Ewa Sawicka-Sienkiewicz – Wiceprezes Zarządu Krajowego TUL, Janusz Taciak – Wiceprezes Zarządu Krajowego TUL oraz Prezes OR TUL w Poznaniu zs. w Śremie, Urszula Drożdżyńska – Sekretarz Zarządu Krajowego TUL, dr Ryszard Miazek – Dyrektor Centralnej Biblioteki Rolniczej w Warszawie, dr Grażyna Skalmierska – pracownik naukowy Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, dr Teresa Janicka-Panek – Dyrektor Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Skierniewicach, Zygmunt Skonieczny – reżyser filmowy, pisarz i działacz TUL, a także prezesi oddziałów regionalnych: Marianna Wielądek (OR TUL w Warszawie), Stanisław Banaszek (OR TUL w Piotrkowie Trybunalskim), Dorota Korzycka (OR TUL w Skierniewicach zs. w Głuchowie), dr Andrzej Sienkiewicz (OR TUL we Wrocławiu z kołami w Miliczu i Sławnie), Danuta Bąk (OR TUL w Pile zs. w Brzostowie) oraz delegacje OR TUL w Łomży zs. w Marianowie z kołem w Supraślu, OR TUL w Ostrołęce zs. w Lubiejewie, OR TUL w Kielcach i działacze TUL z Tarnowa, Zgorzelca, Ujazdu, Konina i Podedwórza.
Do gospodarzy, organizatorów i uczestników uroczystości życzenia nadesłali: Wiceprezes Rady Ministrów Janusz Piechociński, Przewodniczący Rady Naczelnej PSL, Poseł do Parlamentu Europejskiego Jarosław Kalinowski oraz Rada Gminy w Jabłoniu na Podlasiu.
Uczestnicy Wieczerzy po wspólnej modlitwie i podzieleniu się opłatkiem zasiedli przy pięknie udekorowanych stołach, zastawionych potrawami wigilijnymi typowymi dla naszego regionu.
Wieczerza Wigilijna, na której zgromadzili się przedstawiciele odległych od siebie regionów Polski, była doskonałą okazją do rozmów o obrządkach bożonarodzeniowych. „Co kraj to obyczaj” – głosi przysłowie. Ale nie tylko. Również w różnych regionach danego kraju mogą występować różnice w tradycjach, także tych świątecznych. Do kolacji wigilijnej większość polskich rodzin zasiada, „gdy zabłyśnie pierwsza gwiazdka na niebie”. Jak głosi tradycja na stołach ma królować 12 postnych potraw. Każdej z nich należy spróbować, chociażby w niewielkiej ilości, by zapewnić sobie pomyślność na cały przyszły rok. Zestaw wigilijnych dań w zależności od regionu jest różny, ale niektóre potrawy pojawiają się niemal na każdym stole, jak choćby barszcz z uszkami, który jest niemalże symbolem kolacji wigilijnej. W niektórych regionach podawany jest zamiennie lub obok zupy rybnej (Pomorze, Kaszuby), grzybowej (Śląsk, Mazowsze, Wielkopolska, Podkarpacie), żurku (Małopolska), czy owocowej (Warmia i Mazury). Różnorodność w zestawach wigilijnych może wynikać z uwarunkowań klimatycznych, rolnych, tradycji rodzinnych, a nawet wpływu historii. Ich podobieństwa natomiast z migracji wewnątrz kraju. Tak jak różne są potrawy, tak i różni są „przynościciele” prezentów – może to być Mikołaj, Gwiazdor, Dzieciątko Jezus, a nawet Gwiazdka. Wspólnym zwyczajem panującym w wielu polskich rodzinach jest dzielenie się opłatkiem, kładzenie sianka pod obrus, a także stawianie jednego nakrycia więcej dla niespodziewanego gościa. Łączy nas też chęć spędzenia tej magicznej kolacji w ciepłym gronie najbliższych.
Uroczystą Wieczerzę Wigilijną uświetnił koncert kolęd w wykonaniu chóru szkolnego ze Szczawina oraz występ Szkolnego Zespołu Ludowego „Szczawiniacy”.
tekst i fot. Małgorzata Klauzińska
